کاربرد آرتی‌ام‌اس (rTMS) در توانبخشی پس از سکته مغزی

سکته‌ی مغزی یکی از شایع‌ترین آسیب‌های مغزی و عصبی در بین افراد بزرگسال است و سومین عامل مرگ و میر پس از بیماری‌های قلبی – عروقی و سرطان در جهان به شمار می‌آید. از طرفی حدود نیمی از افرادی که پس از تجربه‌ی این عارضه زنده می‌مانند، غالبا با ناتوانی‌های طولانی مدت و محدودیت‌های عمده در فعالیت‌های روزمره مواجه می‌شوند که از عمده‌ترین آن‌ها می‌توان به ناتوانی‌های حرکتی و تکلمی اشاره کرد. درمان‌ها و توانبخشی‌های رایج برای بهبود کیفیت زندگی این بیماران و به حداقل رساندن عوارض شامل فیزیوتراپی، گفتار درمانی، کاردرمانی و سایر درمان‌های مرسوم می‌شود. در حالت کلی سکته مغزی به دو دسته‌ی سکته‌ی ایسکمیک و سکته‌ی هموراژیک (ناشی از خون‌ریزی) تقسیم می‌شود که درصد زیادی از آن‌ها به دسته‌ی ایسکمیک تعلق می‌گیرد. همانطور که گفته شد از عمده‌ترین مشکلات این بیماران پس از سکته، عدم هماهنگی در الگوهاي طبیعی حرکتی همراه با تون عضلانی غیر طبیعی است.

یکی از اصلی‌ترین تداخلاتی که در مغز پس از سکته به وجود می‌آید، ناهماهنگی در عملکرد بین دو نیمکره ‌است که منجر به بسیاری از عوارض ماندگار در فرد می‌شود. در واقع پس از سکته، نیمکره‌ی سالم بر اساس سیستم تطبیقی مغز شروع به جبران عملکرد کم در نیمکره‌ی آسیب دیده می‌کند و در نتیجه فعالیت آن بیشتر از حد طبیعی می‌شود. این وضعیت همچنین باعث می‌شود تا نیمکره‌ی ‌آسيب‌دیده تلاشی برای بازسازی و تطبیق سلول‌های خود نکند. بنابراین از بهترین مداخلات، ایجاد دوباره‌ي تعادل به هم خورده در عملکرد دو نیمکره است. بر اساس این مدل‌، پروتکل درمانی بر تحریک نورون‌های نواحی خاصی از مغز جهت افزایش فعالیت و مهار نواحی دیگری از مغز به منظور تعدیل این فعالیت متمرکز است. از اصلی‌ترین درمان‌های توانبخشی مبتنی بر مدل بازیابی تعادل دو وجهی، می‌توان به درمان تحریک فراجمجمه‌ای مغناطیسی مغز((TMS اشاره کرد. این روش یک تکنیک بدون عارضه و درد است که به‌وسیله‌ی یک سیم‌پیچ مغناطیسی ایمن که روی سر قرار می‌گیرد، پالس‌های مغناطیسی را به نواحی مختلف در مغز ارسال می‌کند. این درمان در بیماران متحمل ناتوانی‌های حرکتی و تعادلی ناشی از سکته‌ی مغزی، با تحریک قشر حرکتی و همچنین تحریک و مهار نیمکره‌ی سالم و ناسالم برای برقراری تعادل مجدد انجام می‌گیرد و منجر به بهبود ناتوانی‌های حرکتی، کاهش حرکات اضافه و انقباضات غیرارادی، کاهش لرزش و همچنین بهبود مشکلات تعادلی می‌شود.   

درمان rTMS یک درمان مکمل در کنار دارودرمانی بوده که در برخی موارد می‌تواند به عنوان یک جایگزین کامل و بدون عارضه برای دارودرمانی عمل کند. در پی استفاده از این روش درمانی، فرد احتمالا در مدت زمان کمتری در مقایسه با سایر روش‌های توانبخشی، عملکرد و توان خود را باز می‌یابد. تعداد جلسات و میزان اثر این درمان براساس شرایط بیمار و نوع عوارض و در نهایت تشخیص پزشک متخصص تعیین می‌گرد. این درمان همچنین می‌تواند بر بهبود علائم روانپزشکی مانند افسردگی و مشکلات خواب بسیار موثر واقع شود.