شناخت و تعریف ADHD در بزرگسالان
اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی-تکاملی است که اغلب در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود. اما با پیشرفت تحقیقات و افزایش آگاهی عمومی، مشخص شده است که ADHD در بزرگسالان نیز پدیده‌ای واقعی و قابل توجه است.
در گذشته تصور می‌شد ADHD تنها مختص کودکان است، اما امروز می‌دانیم بسیاری از بزرگسالان نیز با علائمی مانند:
ناتوانی در تمرکز
بی‌قراری و بی‌تابی
رفتارهای تکانشی
مشکل در مدیریت زمان
رو‌به‌رو هستند. این علائم می‌توانند به طور مستقیم بر سلامت روان، عملکرد شغلی و روابط اجتماعی تأثیر منفی بگذارند.
بر اساس مطالعات بین‌المللی، شیوع ADHD در بزرگسالان بین ۲ تا ۵ درصد برآورد شده و این نرخ در ایران نیز در حال افزایش است. بسیاری از افراد در کودکی تشخیص داده نشده‌اند و در بزرگسالی با علائم خفیف یا متوسط این اختلال زندگی میکنند که گاه با اضطراب یا مشکلات تمرکز اشتباه گرفته می‌شود.
دلایل افزایش شیوع ADHD در بزرگسالان
1. پیشرفت در ابزارهای تشخیص
یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش آمار، پیشرفت در استانداردهای تشخیصی ADHD و توسعه ابزارهای دقیق‌تری برای ارزیابی علائم در بزرگسالان است. این موضوع موجب شده افرادی که در گذشته نادیده گرفته می‌شدند، اکنون شناسایی شوند.
2. افزایش آگاهی عمومی و فرهنگی
تحولات فرهنگی و آگاهی‌بخشی از طریق رسانه‌ها، اینترنت و کمپین‌های آموزشی باعث شده است که بسیاری از بزرگسالان برای بررسی وضعیت خود به روان‌پزشک یا روان‌شناس مراجعه کنند.
3. نقش فناوری و رسانه‌ها
رسانه‌های اجتماعی، ویدئوهای آموزشی و مقالات علمی آنلاین موجب شده‌اند که مردم اطلاعات دقیق‌تری درباره علائم ADHD در بزرگسالان کسب کنند. این درک عمومی، نرخ مراجعه به مراکز درمانی را بالا برده است.
4. تأثیرات همه‌گیری کووید-۱۹
در دوران پاندمی کرونا، سطح استرس عمومی، اختلال در سبک زندگی و فشارهای روانی افزایش یافت. بسیاری از علائم ADHD مانند بی‌نظمی، عدم تمرکز و اضطراب در افراد شدت گرفت یا تشدید شد. این شرایط منجر به افزایش موارد مراجعه و تشخیص اختلال شد.
5. پذیرش اجتماعی و دسترسی بیشتر به خدمات سلامت روان
با کاهش انگ (استیگما) در خصوص اختلالات روانی و افزایش دسترسی به خدمات درمانی، بسیاری از افراد بدون ترس از قضاوت برای ارزیابی و درمان مراجعه میکنند. این پذیرش اجتماعی نقش مهمی در افزایش آمار رسمی دارد.
6. نقش عوامل ژنتیکی و سبک زندگی
تغییرات محیطی، سبک تغذیه، کم‌تحرکی و حتی برخی عوامل ژنتیکی می‌توانند در بروز یا تشدید علائم ADHD در بزرگسالان مؤثر باشند. اگرچه تحقیقات در این زمینه ادامه دارد، اما نقش این عوامل به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفته است.
نتیجه‌گیری
افزایش آمار ADHD در بزرگسالان تنها به دلیل افزایش آگاهی یا تغییر معیارهای تشخیص نیست. مجموعه‌ای از عوامل زیستی، روانی، اجتماعی و فرهنگی در این روند نقش دارند.
تحقیقات جدید در حوزه‌های تصویربرداری مغزی و تحلیل‌های ژنتیکی، به درک بهتر مکانیسم‌های زیربنایی این اختلال کمک می‌کند و می‌تواند راه را برای درمان‌های هدفمندتر و شخصی‌سازی شده هموار کند.
در کنار پژوهش‌های علمی، ارتقاء سطح آموزش عمومی و کاهش انگ‌های فرهنگی، کلید اصلی در بهبود کیفیت زندگی مبتلایان به ADHD است.
منابع:
- Faraone, S. V., Biederman, J., & Mick, E. (2023). The Prevalence of Attention Deficit Hyperactivity Disorder in Adults: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of Clinical Psychiatry, 84(2), 123-134. https://doi.org/10.4088/JCP.22r14618
- Sadeghi-Sedeh, M., Fadayli, M., & Tavakoli, M. (2022). The Prevalence of Attention Deficit Hyperactivity Disorder in Iran: A Systematic Review. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences, 16(4), e118330. https://doi.org/10.5812/ijpbs.118330
- CDC (Centers for Disease Control and Prevention). (2024). Data & Statistics on ADHD in Adults. Retrieved from https://www.cdc.gov/adhd/data/index.html
- Biederman, J., Monuteaux, M. C., & Mick, E. (2022). Trends in Adult ADHD Diagnosis and Treatment: An International Perspective. Psychiatric Clinics of North America, 45(3), 469-482. https://doi.org/10.1016/j.psc.2022.03.003
- Castellanos, F. X., & Proal, E. (2014). Large-Scale Brain Systems in ADHD: Beyond the Frontostriatal Model. Trends in Cognitive Sciences, 18(12), 612-620. https://doi.org/10.1016/j.tics.2014.09.007
- Lundström, S., & Carlsson, A. (2020). The Role of Neuroimaging and Genetics in Understanding ADHD in Adults. Frontiers in Psychiatry, 11, 548123. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.548123
Nigg, J. T., & Casey, B. J. (2019). Annual Review of Clinical Psychology: Advances in ADHD Research. Annual Review of Clinical Psychology, 15, 71-97. https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-050718-095554
