اسکیزوفرنی :

براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۲، از هر ۲۲۲ بزرگسال، یک فرد به اختلال اسکیزوفرنی مبتلا است. اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن و حاد است که پنجمین بیماری از بیست بیماری ناتوان‌کننده دنیا به شمار می‌آید. این بیماری شامل علائم مثبت (توهم، هذیان و اختلال در فکر)، علائم منفی (بی‌علاقه بودن، دوری از اجتماع و فقر در تفکر) و اختلال در شناخت است. علل محیطی و ژنتیکی نقش پررنگی در بروز این بیماری دارند.

در حالی که هنوز علت دقیق و واضح این بیماری کاملاً مشخص نشده است، تمرکز بیشتر یافته‌ها بر نقش دوپامین، گلوتامات، گابا و گلیسین بوده است. این بیماران با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و وجود این بیماری هزینه‌های هنگفتی بر دوش جامعه و فشار زیادی بر خانواده‌های درگیر وارد می‌کند.

طبق انتظار و بر اساس ریشه داشتن زیاد شکل‌گیری این بیماری در عوامل ژنتیکی و زیستی، اولین خط درمانی منتخب برای این بیماران دارودرمانی است که اگرچه اثربخشی آن در کاهش و کنترل علائم کاملاً ثابت شده است، با این حال همچنان توفیق رفع کامل آن را به دست نیاورده و بیماران تقریباً در تمام طول عمر خود کمابیش با علائم و عودهای مکرر دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

درمان:

تلاش محققان و متخصصان این حوزه در طی هفت دهه‌ی اخیر منجر به در دسترس قرار گرفتن چندین داروی ضدروان‌پریشی جدید و بهبودبخش در زمینه‌ی درمان این بیماری شد. با این حال، همه‌ی این درمان‌ها عمدتاً بر یک مکانیسم اثربخشی متکی هستند که مسدود و محاصره کردن گیرنده‌های دوپامینرژیک است و در از بین بردن بسیاری از علائم همچنان ناتوان بوده و عوارض جانبی چشمگیری را به همراه دارد.

برخلاف نتایج قبلی در خصوص مکانیسم‌های زیربنایی اسکیزوفرنی که در ابتدا تصور می‌شد محدود به ازدیاد دوپامین پیش‌سیناپسی در مناطق خاصی از مغز است، نتایج تحقیقات جدید مکانیسم‌های بسیار پیچیده‌تری را نشان می‌دهد و تغییرات ساختاری و مولکولی را در مناطق بسیار گسترده‌تر و در سراسر مدارهای مغز شامل می‌شود.

در نتیجه‌ی این یافته‌های جدید، تلاش‌ها بر کشف داروهای جدیدی متمرکز شد که بسیار مؤثرتر و ایمن‌تر از داروهای پیشین می‌توانند در کاهش و بهبود علائم اسکیزوفرنی عمل کنند. این داروها شامل گیرنده‌های ردیاب مرتبط با آمین (TAARs)، گیرنده‌های موسکارینی و گیرنده‌های سروتونرژیک می‌شوند.

بر اساس این ردیابی‌های جدید مشخص شده است که عملکرد داروهای پیشرو که متکی بر مکانیسم‌های تازه کشف‌شده هستند، در کاهش علائم مثبت، کنترل علائم منفی و به حداقل رساندن عوارض دارویی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی چشم‌انداز بسیار امیدوارکننده‌تری نسبت به نسل داروهای پیشین این دسته از اختلالات روان‌پریشانه دارد و امید است در آینده‌ی بسیار نزدیک در دسترس عموم بیماران مبتلا قرار گیرد و گام بزرگی در درمان اختلال اسکیزوفرنی باشد.

نتیجه :

با توجه به پیچیدگی اسکیزوفرنی و تأثیرات گسترده‌ی آن بر زندگی بیماران، درمان‌های جدید که بر مکانیسم‌های تازه کشف‌شده متکی هستند، امید تازه‌ای برای کنترل بهتر این بیماری ایجاد کرده‌اند. پیشرفت‌های علمی در این زمینه می‌تواند منجر به بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش عوارض درمان‌های فعلی شود.